تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۰۳

ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده داعش، زنده است؟ این سوالی است که دیروز ذهن بسیاری از استراتژیست‌های نظامی و رهبران جهان را به خود مشغول کرده بود. اما این وزارت کشور عراق بود که روز گذشته طی بیانیه‌ای بیم‌وامیدها را پاسخ گفت. در حالی‌که بیانیه روز یکشنبه وزارت کشور عراق مبنی بر زخمی‌شدن البغدادی در جریان حملات جنگنده‌های ائتلاف، جزییات بیشتری درباره عملیات و تلفات ارایه نداده بود، این وزارتخانه دیروز اسامی رهبران کشته‌شده و مجروح داعش را اعلام و تصریح کرد رهبر زخمی گروه داعش، برای معالجه به سوریه منتقل شده است.

بنابر اعلام وزارت کشور عراق و با استناد به آژانس اطلاعات و تحقیقات فدرال آن کشور، در پی حمله هوایی جنگنده‌ها به محل تجمع رهبران داعش در منطقه سعده، از توابع منطقه القائم در غرب استان الانبار، ۴۰نفر از اعضای داعش کشته شده‌اند. گذشته از محافظان البغدادی، نام تعداد زیادی از دیگر رهبران بلندپایه داعش در بین کشته‌شدگان به چشم می‌خورد.

ابوعبدالرحمان الشیشانی، یکی از مهم‌ترین رهبران تروریست‌ها در سوریه، ناصر طلاب الداهری، یکی از رهبران سابق القاعده، لطیف السویداوی، والی الانبار، ابوزهراء المحمدی، امیر بخش‌هایی از فرات، سامر محمد، مسوول امنیتی در منطقه القائم، کنعان مهیدی، امیر منطقه راوه، ولید العانی، امیر منطقه عنه، احمد سالم السلمانی، یکی از مسوولان بلندپایه داعش و عامل انفجارهای انتحاری متعدد و ابوقتیبه، مفتی فرات در جریان حملات هوایی کشته شده‌اند. این در حالی است که حمله روز جمعه جنگنده‌های ائتلاف به کاروانی نظامی شامل ۱۰خودرو تبهکاران داعش در جنوب‌غربی موصل نیز منجر به کشته‌شدن عبدالرحمن العطایی، ملقب به ابوسجر، یکی از دستیاران نزدیک البغدادی شده بود. با تمام این اوصاف، وزارت دفاع ایالات‌متحده‌آمریکا هنوز از تایید گزارشات مبنی بر زخمی‌شدن البغدادی سرباز می‌زند.

اما سوال کلیدی این است که کشته‌شدن احتمالی البغدادی، رهبر گروه داعش، متضمن چه تحولاتی در راهبردهای آتی این گروه تروریستی خواهد بود؟ پاسخ به این پرسش می‌تواند در شرایطی که هنوز اطلاعاتی پیرامون میزان وخامت حال رهبر زخمی داعش در دست نیست و ابومحمد عدنانی، سخنگوی داعش در حساب توییتری خود از هواداران خواسته است برای سلامتی او دعا کنند، برای نیروهای ائتلاف بسیار راهگشا باشد. در حالی‌که پیش از این گمان می‌رفت خبر کشته یا زخمی‌شدن البغدادی تکرار ترفند اطلاعاتی چندماه پیش برای به‌عرصه‌کشاندن این «شیخ نامریی» باشد، اما با هرچه جدی‌تر‌شدن این خبر، ائتلاف بین‌الملل باید هرچه سریع‌تر راهکاری برای مقابله با پیامدهای ناگزیر این اتفاق بیابد. مرگ البغدادی شاید دستاوردی کوتاه‌مدت برای نیروهای ائتلاف باشد، اما تاریخ نشان داده است کشته‌شدن رهبران کاریزماتیک تروریستی نه‌تنها موجب فروپاشی یا تضعیف این گروه‌ها نمی‌شود، بلکه حتی می‌تواند دامنه عملیات خرابکارانه را گسترده‌تر کند. تنها کافی ا‌ست نگاهی به سرنوشت اسلاف البغدادی، از جمله بن‌لادن بیندازیم که کشته‌شدنشان تاثیری محدود بر توانایی سازماندهی هوادارانشان داشته است.

شکی نیست که نبود البغدادی برای مدتی کوتاه اعضای پرشمار داعش را به‌واسطه ازهم‌پاشیدگی ساختار فرماندهی، دچار دستپاچگی می‌کند و شاید حتی موجب آن شود که القاعده و هم‌پیمانان آن در برابر داعش دست‌بالا پیدا کنند. تفوق القاعده بر داعش که البته فرآیندی درازمدت را می‌طلبد، بخشی از منابع مالی و انسانی تبهکاران داعش را صرف زورآزمایی با این رقیب تازه‌برخاسته می‌کند و به‌تبع آن، واجد امتیازاتی برای راهبرد «تضعیف و سپس نابودی» داعش از سوی نیروهای ائتلاف خواهد بود. اما باید توجه داشت ساختاری به گستردگی و پیچیدگی داعش که از گردش مالی حیرت‌آوری بهره‌مند است، تنها بر مدار البغدادی نمی‌گردد. ژنرال نیک هوتون، یکی از مقامات وزارت دفاع بریتانیا، بر این باور است که حتی در صورت کشته‌شدن البغدادی، رهبری داعش به سرعت خود را بازتولید خواهد کرد. او که با شبکه بی‌بی‌سی گفت‌وگو می‌کرد، اطمینان داد تا زمانی که سویه‌های سیاسی راهبرد ائتلاف تحکیم پیدا نکنند، داعش قادر خواهد بود به‌واسطه جذابیت ایدئولوژیک و منابع سرشار مالی خود، بارها و بارها از نو سازماندهی‌کند و رهبرانی جدید بیافریند؛ ادعایی که با توجه به ساختار انعطاف‌پذیر سازمانی داعش چندان بیراه به نظر نمی‌رسد. 

کشته‌شدن البغدادی اگرچه تا حدودی مشروعیت این خلیفه خودخوانده و آرمان دولت‌سازی او را برای برخی از هواداران داعش زیرسوال می‌برد، اما می‌تواند برای عده دیگری به امتیازی راهبردی تعبیر شود. مرگ یا نبود کامل البغدادی برای بسیاری از پیروانش تنها یک مسیر پیش رو می‌گذارد و آن هم چیزی نیست جز انتقام‌گیری از قاتلان. خشم پیروان البغدادی نه‌تنها اوضاع را در سوریه و عراق وخیم‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند چراغ‌سبزی برای شدت‌گرفتن حملات تروریستی در کشورهای عضو ائتلاف باشد. شاید بتوان در این بین تنها نسبت به یک‌چیز اطمینان داشت: نرخ پیوستن جهادیون به جمع تبهکاران داعش که در حال حاضر بالغ بر هزارنفر در ماه است، با مرگ احتمالی البغدادی یا هر رهبر دیگری نه‌تنها کاهش نمی‌یابد، که احتمالا در آینده نزدیک همچنان روندی صعودی را طی می‌کند.

آغاز مرحله جدید کارزار ائتلاف علیه داعش
ابوبکر البغدادی تنها یک‌روز پس از آن زخمی شد که «باراک اوباما» رییس‌جمهوری آمریکا، مجوز اعزام هزارو۵۰۰ نیروی آمریکایی دیگر به عراق را صادر کرده بود. این همزمانی شاید تاییدی نمادین بر ادعای رییس‌جمهوری آمریکا مبنی بر آن باشد که افزایش نیروها، ائتلاف را در موقعیتی تهاجمی نسبت به تبهکاران داعش قرار می‌دهد. 

در حالی‌که نیروهای کمکی آمریکایی هنوز راهی عراق نشده‌اند، اوباما در اولین اظهارات عمومی خود پس از صدور مجوز به شبکه سی‌بی‌اس گفت: کارزار بین‌المللی علیه داعش از این پس وارد مرحله جدیدی می‌شود. او ضمن اذعان به موفقیت‌آمیزبودن حملات هوایی جنگنده‌های ائتلاف در کندی روند پیشروی‌های داعش و تضعیف امکانات این گروه تروریستی، تصریح کرد: اکنون زمان آن است تا ائتلاف رویه‌ای تهاجمی در پیش گیرد. به باور اوباما، موفقیت در مرحله جدید راهبرد ائتلاف نیازمند حضور فعالانه نیروهای زمینی در میدان نبرد ا‌ست. اوباما البته اطمینان داد اعزام نیروهای کمکی به عراق متضمن هیچ‌گونه تغییری در راهبرد پیشین آمریکا نیست و نیروهای زمینی ارتش آن کشور قصد آن ندارند تا به‌طور مستقیم در میدان جنگ حاضر شوند. او ضمن عدم رد احتمال افزایش دوباره نیروهای آمریکایی در عراق خاطرنشان کرد: نیروهای ائتلاف پس از آموزش و آماده‌سازی نیروهای دولتی عراق و برخی از تفنگداران قبایل سنی، با جنگنده‌های هوایی خود آنان را در عملیات زمینی آتی پشتیبانی خواهند کرد.
منبع: شرق